Daglicht in architectuur, anno 2016
Door Dutch Daylight
Naast de Hortus Botanicus in Leiden is het International Tax Center (ITC) gevestigd. De organisatie zit in een prachtig grachtenpand met een aan de Hortus denkende tuin. In het aangeschafte pand ernaast wilde het ITC een collegezaal en studentenhuis onderbrengen.
Mirck Architecture maakte het ontwerp voor een state of the art collegezaal en dito studentenhuis. Een complexe opgave gezien de monumentale waarde van de omgeving. Het resulteerde in een nieuw abstract achterhuis met donkergrijs aluminium panelen, maar ook in een warmtepomp die onder een nieuw auditorium in de tuin is weggewerkt. Daglicht speelde echter de doorslaggevende rol in dit project.
In het architectuuronderwijs is er momenteel amper aandacht voor daglicht, hoe was dit bij jou?
“Toen ik van 1991 tot 1997 aan de TU Delft studeerde was er veel aandacht voor duurzaamheid. Hier is mijn fascinatie voor het gebruik van daglicht ontstaan. Architecten als Ken Yeang inspireerden mij. Bij mijn afstuderen heb ik veel daglichtonderzoek gedaan in de daglichtkamer onderin de faculteit, met sensoren in maquettes. Daglicht is een essentieel onderdeel van de architectuurstudie.”
Als architect ben je bezig met de dynamiek van daglicht. Kun je daar wat meer over vertellen?
“Ik streef naar een dynamisch evenwicht tussen plek en persoonlijk comfort. Het gebouw moet ervoor zorgen dat de gebruiker zich goed voelt. Om dat te bereiken zoek ik – net als de natuur – dynamisch evenwicht. Een concreet voorbeeld is zonwering versus daglicht. Comfort ontstaat als de gebruiker lichthinder kan voorkomen en tegelijkertijd toch veel daglicht ervaart en uitzicht heeft. Hiervoor doen wij nog steeds veel daglichtonderzoek.”
Inmiddels heb je twee daylighthouses gerealiseerd en ben je met daylighthouse 3 bezig. Wat houdt dit precies in?
“Dit is een reeks van particuliere projecten, waarbij de opdrachtgevers daglicht erg belangrijk vinden. Bij daylighthouse 3 passen we momenteel een enorm daklicht toe met een museumrooster. Hiermee laten we verrassend veel mooi noorderlicht binnen, zonder opwarming of verblinding. Je waant je bijna buiten. Daarnaast verankeren zichtlijnen jouw plek in het open polderlandschap. In de noordgevel zelfs met glas van vloer tot nok, voor perfect zicht op de Hollandse luchten. Hollands licht komt echt tot zijn recht hier.”
Je bent nu zo’n 20 jaar met licht bezig. Maar in de dagelijkse praktijk zie je dat er in veel ontwerpen daglicht niet vol wordt meegenomen. Hoe komt dit?
“Genuanceerde kwaliteiten zoals daglicht, hebben meestal wat meer tijd nodig om boven te komen drijven. In de bouw ligt al jaren de focus op kosten. Je ziet nu dat we relatief goedkoop energieneutraal kunnen bouwen door weinig ramen toe te passen. Dat maakt verlichting de grootste kostenpost als je kijkt naar energieverbruik. Voor verlichting kun je weer daglicht inzetten. Mijns inziens is het comfort belangrijker, zeker bij een huis waar je lang in gaat wonen. De bewoner van daylighthouse 2 genoot van een nieuwe fysieke band met buiten. Een verruiming van jouw belevingswereld heeft veel waarde. Duik in de dynamiek van daglicht.”